Lower  Vitamin D Levels Are Associated With Increased Risk of Early-Onset Neonatal Sepsis in Term Infants

M Cetinkay et al

J Perinatol. 2015 : 35(1): 39-45

Πρόκειται για πολύ ενδιαφέρουσα μελέτη με εκτενή και πολύ προσεγμένη συζήτηση, την οποία θα σας παρουσιάσω όσο μπορώ περιληπτικά.

Εισαγωγή

Η νεογνική σηψαιμία, με ή χωρίς βακτηριαιμία, κατά τον πρώτο μήνα της ζωής, αποτελεί σημαντικό πρόβλημα νοσηρότητα και θνησιμότητας. Η επίπτωση της νεογνικής σηψαιμίας είναι 1-7 περιπτώσεις ανά 1000 γεννήσεις.  Αποτελεί  το αίτιο του 25% των 1 εκατομ.  θανάτων νεογνών παγκοσμίως, ετησίως.

Η πρώϊμη εμφάνιση αυτής της σηψαιμίας οφείλεται κατά κανόνα σε μόλυνση του νεογνού από τη μητέρα.

Η βιταμίνη D  αποτελεί λιποδιαλυτή στεροειδή ορμόνη, που μέχρι σήμερα γνωρίζουμε ότι σχετίζεται με την ομοιόσταση του Ca και την μετάλλωση των οστών.

Όμως έχει αποδειχθεί ότι αποτελεί έναν ρυθμιστή πολλών ανοσολογικών λειτουργιών τόσο σε ενηλίκους όσο και σε παιδιά.  Στα τελευταία παίζει ένα σημαντικό ρόλο τόσο στην οργάνωση και ωρίμανση της φυσικής άμυνας, όσο και στην επίκτητη ικανότητα ανοσολογικής αντίδρασης και στην παραγωγή αντισωμάτων έναντι βακτηριδίων και ιών. Σημαντικός είναι ο ρόλος της στην παραγωγή αντιμικροβιακών  πεπτιδών σε επιθηλιακά κύτταρα, ουδετερόφιλα  και μακροφάγα κύτταρα.

Τα νεογνά, είναι γνωστό ότι είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα, κυρίως σε λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος. Έχει δε αποδειχθεί ότι οι λοιμώξεις από CMV σε νεογνά, σχετίζονται με χαμηλά επίπεδα 25-ΟΗ-Βιταμίνης D.

Σε ενηλίκους, υπάρχει παρόμοια συσχέτιση, απαιτούνται όμως περισσότερες μελέτες.

Σκοπός της μελέτης

Να προσδιορισθούν τα επίπεδα 25-ΟΗ-VIT D στο αίμα μητέρων και τελειόμηνων νεογνών με σηψαιμία  και να συσχετισθούν με τα αντίστοιχα επίπεδα υγιών νεογνών της ίδιας ηλικίας και φύλου.

Αποτελέσματα

Περιελήφθησαν στη μελέτη 100  νεογνά με ίδια ηλικία κύησης, φύλο, μόρφωση και οικονομικό επίπεδο γονέων. Τα αγόρια ήταν 55% του συνόλου και τα 40% των νεογνών  γεννήθηκαν μια καισαρική.

Ο αριθμός των μητέρων των παιδιών της μελέτης δεν έλαβαν κατά την κύηση βιταμίνη D  ήταν μεγαλύτερος αυτών που έλαβαν με οποιαδήποτε μορφή βιταμίνη (P<0.05).

Τα επίπεδα της vit 25-OH-D, τόσο στις μητέρες όσο και τα νεογνά της ομάδας την σηψαιμίας, ήταν κατά πολύ χαμηλότερα από τα αντίστοιχα της ομάδος των μαρτύρων (p=0.09, για τις μητέρες) και (p= 0.25, για τα νεογνά).

Συζήτηση

Η μελέτη έδειξε ότι τα χαμηλά επίπεδα vit D στο αίμα της μητέρας και του νεογεννήτου, συνδέονται στατιστικά σημαντικά με την εμφάνιση σηψαιμίας στο νεογνό.

Τα επίπεδα αυτά, τόσο στη μητέρα, όσο και στο νεογνό, ήταν σαφώς υψηλότερα όταν ο τοκετός  συνέβαινε τους θερινούς μήνες με την πλούσια ηλιοφάνεια, καθώς και στις περιπτώσεις που η μητέρα ελάμβανε κατά τη διάρκεια της κύησης βιτ D.

Τα δεδομένα της μελέτης συνηγορούν υπέρ της άποψης, ότι η χορήγηση D σε εγκύους είναι ιδιαίτερα ευεργετική για το νεογνό.

Αν και η σηψαιμία των τελειόμηνων νεογνών έχει μειωθεί δραματικά τα τελευταία χρόνια εξ αιτίας των μέτρων πρόληψης και της βελτίωσης των συνθηκών του τοκετού, εν τούτοις η σηψαιμία των τελειομήνων, αποτελεί πάντοτε ένα πρόβλημα.

Τελευταία έχει δειχθεί με μελέτες ο ευεργετικός ρόλος της βιτ.D, τόσο στην ενίσχυση της φυσικής ανοσίας επί ενηλίκων και νεογνών, όσο και στη ρύθμιση της άνοσης αντίδρασης επί λοιμώξεων, περιορίζοντας την βλαπτική, πολλές φορές, δράση των κυττοκινών.

Η αντίσταση του δέρματος, ενός ιδιαίτερα σημαντικού παράγοντα άμυνας πρώτης γραμμής, ενισχύεται σημαντικά από την παρουσία της βιτ.D.

Επάγει την παραγωγή αντιμικροβιακών πεπτιδών, διευκολύνοντας με τον τρόπο αυτό την μικροβιοκτόνο δράση των αντιβιοτικών.

Δρα επί των T Helper ( Th1-Th2) κυττάρων, με την αναστολή της  διαφοροποίηση των πρώτων  και της ενεργοποίησης και την ενίσχυση της διαφοροποίησης των δεύτερων.

Έχει αντιφλεγμονώδη δράση επί των ουδετεροφίλων,  με αποτέλεσμα να μειώνεται η φλεγμονώδης αντίδραση, που συχνά είναι ιδιαίτερα ζημιογόνος.

Αυξάνει και παρατείνει το οξειδωτικό stress των μονοκυττάρων.

Τέλος, μειώνει την έντονη παραγωγή των κυττοκινών και προάγει την κινητικότητα και τη φαγοκυτταρική ικανότητα των πολυμορφοπυρήνων κυττάρων.

Πέραν της γενικότερης  ρύθμισης της γενικευμένης φλεγμονώδους αντίδρασης, δρα και τοπικά επί των βλαπτικών μικροοργανισμών αναστέλλοντας τον πολλαπλασιασμό τους και ακόμη βοηθάει στη εξόντωσή τους και τέτοια δράση έχει διαπιστωθεί επί  staph. Aureus,  S. Pyogenes, K. Pneumoniae and E. Colli.  Εμποδίζει την είσοδο μικροοργανισμών στις πύλες εισόδου και έχει δειχθεί ότι συμβάλλει στη μείωση του  αποικισμού εγκύων από group B στρεπτόκοκκο.

Εκ του γεγονότος ότι όλα τα κύτταρα διαθέτουν υποδοχείς βιτ. D, φαίνεται ότι ο ρόλος της είναι ιδιαίτερα σημαντικός στη λειτουργία του αμυντικού μηχανισμού γενικότερα.

«Επειδή ο οργανισμός δεν κάνει τίποτα στην τύχη, φαίνεται ότι ο ρόλος της βιτ. D στο αμυντικό σύστημα γενικότερα, είναι ιδιαίτερα σημαντικός, αναφέρει Ολλανδός Λοιμωξιολόγος»

Επί ενηλίκων,  ο ρόλος της είναι ευεργετικός στην πρόληψη και στην αντιμετώπιση των λοιμώξεων του αναπνευστικού, επί χρονίως, κυρίως, πασχόντων. Σε πολυκεντρική  μελέτη που περιέλαβε 2.399 ενηλίκους , η έλλειψη βιτ. D συνδέθηκε με θετικές καλλιέργειες αίματος και υψηλή θνησιμότητα.

Σε νεογνά, παρά το γεγονός ότι η βιτ. D  παράγεται από τους νεφρούς του εμβρύου, εν τούτοις τα επίπεδα κατά τη γέννηση σχετίζονται στενά με τα μητρικά επίπεδα τη συγκεκριμένη στιγμή. Τα μητρικά επίπεδα όμως είναι συνδεδεμένα με την εποχή του έτους, την αντηλιακή προστασία με ρούχα και τη γεωγραφική θέση του τόπου διαμονής (χώρες με ελάχιστη ηλιοφάνεια).  Τα παραπάνω καθιστούν επιτακτική την ανάγκη προσθήκης στο διαιτολόγιο των εγκύων πρόσθετης βιταμίνης D, σε δόσεις που να κυμαίνονται από 600-1200 IU, ανάλογα με την εποχή του έτους και τη χώρα διαμονής. Πρόσφατη μελέτη συνιστά πολύ μεγαλύτερες δόσεις  έως και 4.000, οι οποίες δημιουργούν υψηλότερα επίπεδα στη μητέρα, επίπεδα όμως που δεν είναι τοξικά. Αυτά τα επίπεδα, σε άλλη μελέτη, έδειξαν ότι προστατεύουν και τα δόντια του βρέφους και του νηπίου από την τερηδόνα.

Σχόλιο

Όλα τα παραπάνω υποστηρίζονται από 25 βιβλιογραφικές αναφορές.

Θα έλεγα ότι είναι πολλά τα ευεργετικά χαρακτηριστικά της εν λόγω βιταμίνης, σε βαθμό που σκέφτομαι κατά πόσο είναι αληθινά. Και να σκεφθεί κανείς ότι τα παραπάνω αναφέρονται μόνο στους αμυντικούς μηχανισμούς και το αμυντικό σύστημα του ανθρώπου, γενικότερα.

Αν σε όλα τα παραπάνω προσθέσουμε και το ρόλο της στη ομοιόσταση του ασβεστίου και την μετάλλωση των οστών, τότε πρόκειται για την υπερβιταμίνη.

Όμως υπάρχουν στοιχεία, υπάρχουν μελέτες που τα υποστηρίζουν και είναι πολύ δύσκολο να τα αμφισβητήσει κανείς.

Για τους  λόγους αυτούς άρχισα από σήμερα να παίρνω 600 IU βιταμίνης D που θα την διακόψω στις 30 Ιουνίου που θα αρχίσω τα μπάνια, για να την ξαναρχίσω τον Οκτώβριο!!

Η νεογνική σηψαιμία, με ή χωρίς βακτηριαιμία, κατά τον πρώτο μήνα της ζωής, αποτελεί σημαντικό πρόβλημα νοσηρότητα και θνησιμότητας. Η επίπτωση της νεογνικής σηψαιμίας είναι 1-7 περιπτώσεις ανά 1000 γεννήσεις.  Αποτελεί  το αίτιο του 25% των 1 εκατομ.  θανάτων νεογνών παγκοσμίως, ετησίως.